Jakimi względami kierować się podejmując decyzję o zakupie pierwszego aparatu fotograficznego? Który model będzie lepszy? Czy wybrać lustrzankę, czy też wystarczy wysokiej klasy kompakt? Czy duża ilość pikseli oznacza zdjęcia lepszej jakości? Czy zainwestować w sprzęt najnowszej generacji, czy też w nieco starszy? Czy wierzyć testom publikowanym w prasie fotograficznej?
Wiele takich i podobnych pytań zadaje sobie potencjalny posiadacz aparatu fotograficznego. Postaramy się wyjaśnić, w skrócie, na co zwracać uwagę podejmując decyzję o zakupie aparatu fotograficznego. Tekst ten kierujemy głównie do początkujących adeptów fotografii, ale nie tylko.

Jaki aparat jest nam potrzebny – lustrzanka czy kompakt?

Pierwsze pytanie, na które powinniśmy sobie odpowiedzieć to: jakie zdjęcia zamierzamy robić?

Jeżeli chcemy dokumentować życie rodziny w domu, na spacerach, wycieczkach, wakacjach, na imieninach u cioci lub babci, czyli wszędzie gdzie to jest tylko możliwe, to niewątpliwie powinniśmy zakupić aparat mały, który zmieści się nam w kieszeni i nie będzie przyciągał uwagi fotografowanych osób. Najlepiej sprawdzi się więc w tego typu sytuacjach kompakt. Niewielkie rozmiary, zwykle płaski kształt sprawiają, że jest to sprzęt niezwykle poręczny i mobilny.
W powszechnej opinii istnieje przekonanie, że lustrzanki zapewniają najwyższą, profesjonalną jakość zdjęć. Pod pewnymi względami twierdzenie to ma w sobie sporo prawdy, ale tylko w przypadku modeli z najwyższej półki cenowej. To, co przede wszystkim odróżnia lustrzanki od kompaktów, to możliwość wymiany obiektywów. W większości przypadków lustrzanki średniej i niższej klasy sprzedawane w sklepach fotograficznych, supermaketach AGD i sklepach internetowych wyposażone są w tzw. „kitowe” zoomy, które pod względem jakości mechanicznej i optycznej nie są rewelacyjne.
Wiele osób kupujących lustrzanki ze względów „prestiżowych” nigdy nie sięgnie po drugi lub trzeci obiektyw. Po co więc kupować tanią lustrzankę skoro za te same pieniądze można mieć wysokiej klasy poręczny kompakt oferujący możliwość współpracy z dedykowanymi, zewnętrznymi lampami błyskowymi?
Podejmując decyzję o zakupie lustrzanki w rzeczywistości decydujemy się na „wejście” w konkretny system złożony z korpusów, obiektywów, lamp błyskowych i innych akcesoriów. Z tego powodu powinna być to decyzja głęboko przemyślana.

Czy duża ilość pikseli matrycy oznacza wyższą jakość zdjęć?

Producenci aparatów kuszą nas w materiałach reklamowych coraz wyższą rozdzielczością matryc. Czy wzrost rozdzielczości wiąże się ze wzrostem jakości rejestrowanego obrazu? Niewątpliwie większa rozdzielczość oznacza większe rozmiary odbitek lub wydruków. Jak duże one będą? To łatwo obliczyć. Aby wydrukować zdjęcie na drukarce atramentowej plik z obrazem powinien mieć rozdzielczość 300 ppi (300 pikseli na cal). Jeden cal to 2,54 cm. Należy więc rozmiar matrycy (bok w pikselach) najpierw podzielić przez 300, a potem pomnożyć przez 2,54 i otrzymamy długość boku obrazu w centymetrach.
Aparaty z matrycą 6 Mp pozwalają uzyskać zdjęcia formatu 15 x 21 cm. W przypadku matrycy 8 – 10 Mp odbitka lub wydruk osiąga format kartki A4.
A jakie zdjęcia przeważają w naszych albumach? Zwykle odbitki mają rozmiar 10 x 15 cm.
W większości przypadków (dotyczy to głównie tańszych modeli aparatów) zwiększenie rozdzielczości matryc, a więc zmniejszenie rozmiarów pojedynczego piksela pociąga za sobą niestety spadek jakości obrazu – wzrastają szumy termiczne, pojawia się zjawisko bloomingu (wyżarte plamy w miejscach sfotografowanych źródeł światła).

12-milionowy Pentax Optio S12.

Jaki obiektyw powinien mieć nasz aparat?

To pytanie związane jest pośrednio z pytaniem postawionym na początku, dotyczącym wyboru pomiędzy lustrzanką a kompaktem.
Obiektywy zmiennoogniskowe stały się standardowym wyposażeniem wszystkich aparatów. W większości sytuacji zdjęcia wykonuje się korzystając z zakresu ogniskowych 35-105 mm (ekwiwalent dla formatu 35 mm).
Taką też rozpiętość ogniskowych „pokrywają” obiektywy w kompaktach cyfrowych. Często zakres ten jest rozszerzony znacznie w kierunku dłuższych wartości. Coraz popularniejsze stają się aparaty z obiektywami typu megazoom 10x. Problemy techniczne pojawiają się jednak przy szerokich kątach widzenia obiektywów. Na palcach jednej ręki można policzyć dostępne na rynku kompakty, które posiadają możliwość fotografowania przy ogniskowej 28 mm (ekwiwalent dla formatu 35 mm). Jeżeli zamierzamy tworzyć obrazy o dynamicznej perspektywie z wykorzystaniem szerokich kątów widzenia będziemy zmuszeni rozważyć zakup lustrzanki.

Olympus SP-570UZ z 20-krotnym zoomem.

Które funkcje w aparacie mają istotny wpływ na jakość zdjęć?

Niewątpliwie największy wpływ na jakość ma rodzaj wykorzystanej w aparacie matrycy oraz procesora obrazowego. Im większy jest fizyczny rozmiar matrycy (ten podany w mm lub calach), tym lepiej.
Kolejnym ważnym czynnikiem jest format zapisu zarejestrowanych obrazów. Najlepszym rozwiązaniem jest wybór aparatu z opcją zapisu w formacie surowym RAW. Format ten jest „odpowiednikiem” negatywu w fotografii analogowej. Dzięki firmowemu oprogramowaniu dołączanemu do aparatów można wprowadzać korekty i poprawki w histogramie, korygować balans bieli i ekspozycję jeszcze przed „wywołaniem” pliku do formatu TIFF lub JPEG.
Możliwość zapisu zdjęć w formacie RAW posiadają lustrzanki oraz kilka wysokiej klasy kompaktów np. Canon G9.
Format JPEG oferuje zapis z różnymi poziomami kompresji obrazu i każda próba jego późniejszej modyfikacji pociąga za sobą dalszą utratę jakości.
Możliwość ręcznego wyboru czułości ISO ma również kolosalny wpływ na końcowy efekt. Im niższa czułość, tym lepsza jakość obrazu. Popularne kompakty najwyższą jakość zapewniają przy wartościach ISO 100-200. Zwiększając czułość powinniśmy niestety liczyć się z pojawieniem szumów termicznych. Reklamowaną przez producentów możliwość fotografowania przy czułościach rzędu 1600 lub nawet 3200 należy traktować z daleko idącą rezerwą. Należy unikać zakupu aparatów, w których czułość matrycy dobierana jest przez aparat jedynie w trybie automatycznym.
W przypadku lustrzanek sytuacja ta wygląda bardziej optymistycznie. Ideałem pod tym względem jest najnowszy Nikon D3, oferujący możliwość wykonywania zdjęć pozbawionych szumów nawet przy czułościach ISO 1600-3200.
Funkcja balansu bieli również decyduje o wyglądzie naszych zdjęć. Przeciętny fotoamator korzysta najczęściej z automatycznego doboru tego parametru. Ustawienia predefiniowane dla różnych typów oświetlenia należą do standardowego „wyposażenia”, ale warto zwrócić uwagę na opcję regulacji balansu bieli według wzorca. Okazuje się na bardzo przydatna wszędzie tam, gdzie automatyka aparatu nie radzi sobie, a ustawienia predefiniowane są niewystarczające. Wbrew pozorom z tej opcji korzysta się bardzo często.
Decydując się na wybór aparatu kompaktowego i motywując to jedynie chęcią „pstrykania rodzinnych fotek” z pomocą dużej ilości programów tematycznych warto mimo wszystko wziąć pod uwagę możliwość ręcznego doboru parametrów ekspozycji. Mamy tu na myśli takie tryby pracy aparatu jak preselekcję przysłony, preselekcję czasu naświetlania oraz ten przeznaczony dla najbardziej wymagających użytkowników – tryb manualny. Choć algorytmy sterujące doborem ustawień aparatu w programach tematycznych są coraz doskonalsze, to nadal zdarzają się sytuacje, gdzie aparat „gubi się” i trzeba przejąć nad nim kontrolę.
Miłośnikom fotografii nocnej lub zdjęć pod światło warto zaproponować zakup aparatu wyposażonego w punktowy pomiar światła. Powody są podobne do wspomnianych wyżej – programy tematyczne przeznaczone do fotografii nocnej nie zawsze zdają egzamin.

Nikon Coolpix L16 – to między innymi kilka sposobów ustawień balansu bieli, w tym ustawienia własne oraz 15 programów tematycznych, wykrywanie do 12 twarzy w kadrze, BBS (automatyczny wybór najlepszego zdjęcia), funkcja Twarz zbliżenia, która wyświetla zbliżenia twarzy, kolejnych osób widocznych na zdjęciu, funkcja strefy czasowej.

Jak kupować aparat?

Każdy chciałby kupić aparat możliwie najlepszy płacąc przy tym za niego jak najmniej. Z tego powodu dużym powodzeniem cieszy się oferta sklepów internetowych. Znane jest jednak wszystkim powiedzenie, że nie należy kupować kota w worku. Kupując aparat za pośrednictwem Internetu poniekąd tak czynimy. Warto więc wcześniej zapoznać się z interesującym nas modelem aparatu w innym miejscu (sklepie). Przede wszystkim powinniśmy wziąć aparat do ręki i uruchomić go, a następnie wykonać nim kilka zdjęć przy różnych ustawieniach. Jeżeli istnieje taka możliwość, wyjdźmy z aparatem na zewnątrz sklepu (światło dzienne) i tam zróbmy kilka zdjęć.

Jak wykonać najprostsze i dobre zdjęcia testowe?

Oprócz karty pamięci należy przygotować kawałek czarnej i neutralnie szarej kartki papieru wielkości 10 x 15 cm. Po dopasowaniu balansu bieli do zastanego oświetlenia wykonajmy serię zdjęć przy różnych ustawieniach czułości ISO (od najwyższej do najniższej). Dobierzmy uprzednio możliwie najwyższą jakość zapisu zdjęć.
Najlepiej sfotografować osobę trzymającą w rękach wspomniane kartoniki oraz banknot i ubraną w czerwoną bluzkę lub koszulę. Byłoby dobrze, gdyby część planu za fotografowaną osobą znalazła się w głębokim cieniu.
Po wykonaniu zdjęć testowych nie oceniajmy ich na miejscu na wyświetlaczu aparatu lecz wróćmy z kartą pamięci do domu i obejrzyjmy je na ekranie komputera w dosyć dużym powiększeniu (tak, aby były widoczne pojedyncze piksele). Sprawdźmy, czy nasze kartoniki na wszystkich zdjęciach są szare i czarne (czy nie pojawiają się na nich artefakty w postaci przebarwień – przeważnie fioletowo-zielonych). Przy powiększeniu obrazu do 100% sprawdźmy, czy czerwona bluzka lub koszula ma dobrze widoczną fakturę materiału (nie powinna zlewać się w jednolite plamy). Czerwień to bardzo „trudny” kolor dla matryc aparatów cyfrowych i większość aparatów niskiej klasy ma poważne problemy z prawidłowym odwzorowaniem szczegółów w tych partiach obrazu. W następnej kolejności obejrzyjmy te partie obrazu, które znajdują się w głębokim cieniu w poszukiwaniu jasnych kropek (gorące piksele na matrycy). Banknot pozwoli nam skontrolować poprawną reprodukcję drobnych szczegółów.
Ten prosty test może wykonać każdy początkujący użytkownik nie znający się na sprzęcie fotograficznym. Pomoże on nam zorientować się, jaką jakość zdjęć oferuje naprawdę wymarzony i wyśniony aparat oraz w bezlitosny sposób odsłoni jego wady. Musimy tylko uzbroić się w cierpliwość.

Canon PowerShot G9 – dobry kompakt dobrze się ceni.Ten należy do nielicznych zapisujących zdjęcia w formacie RAW.

Czy wierzyć testom publikowanym w prasie fotograficznej?

Cóż mogę odpowiedzieć jako osoba testująca aparaty fotograficzne? Niewątpliwie warto czytać testy i opinie zamieszczane w prasie, gdyż z pewnością pozwolą one ukierunkować i zawęzić krąg poszukiwań do najodpowiedniejszego dla naszych oczekiwań modelu aparatu. Zawsze jednak przed podjęciem decyzji o jego zakupie wykonajmy własnoręcznie wspomniany wyżej test sprawdzający.

W konstruowaniu współczesnych aparatów cyfrowych bardziej niż kiedykolwiek kładzie się nacisk na ich wygląd. Muszą one nie tylko odznaczać się dobrymi parametrami technicznymi, lecz także cieszyć oko.

Robert Urbański